Contèxte istoric

Eth 30 de gèr de 1933 Adolf Hitler siguec nomentat cancelièr d’Alemanha. Eth nacionalisme e er antisemitisme s’auien daurit camin en un país traumatizat pera sua derrota ena Prumèra Guèrra Mondiau e pes efèctes dera crisi economica de 1929. Eth NSDAP iniciarà era persecucion des sòns enemics politics e de judius. Abans der inici dera Segona Guèrra Mondiau milèrs de judius alemands, austriacs e checoslovacs arribèren a refugiar-se en França, Olanda, Belgica e Palestina.

Era situacion des judius que s’auien refugiat en França càmbie en junh de 1940 un còp signat er armistici francoalemand. Per iniciativa deth govèrn de Vichy passen a èster consideradi enemics e s’ordene que siguen internadi en camps. Es mès prevenguts decidiren refugiar-se en Soïssa o emigrar tà América, Palestina o Estats Units des des pòrts francesi o des dera peninsula Iberica. Parallèlamente, es montanhes pirenenques vengueren a èster eth lòc de hujuda e sauvacion d’aqueri qu’escapauen dera persecucion. Era immensa majoria utilizèren era peninsula Iberica coma lòc de transit entà anar-se’n d’Euròpa.

Damb era idia de hèr mès segura e rapida era sua hujuda, s’organizèc ua estructura d’emparament basada enes hilats d’evasion tuteladi pes servicis secrets aliats e organizacions de resisténcia judiva. En pas clandestin des Pirenèus s’integrèren nombrosi guides catalans e eth Principat d’Andòrra auec un remarcable protagonisme.

Bibliografia e Crèdits